Resuscytacja krążeniowo-oddechowa, zwana powszechnie RKO, stanowi niezwykle ważny element pierwszej pomocy w przypadku nagłego zatrzymania krążenia u dorosłych. To procedura, której celem jest przywrócenie i utrzymanie funkcji życiowych, gdy życie pacjenta jest zagrożone.
RKO jest kluczowa w ratowaniu życia osób, u których doszło do nagłego zatrzymania krążenia. Zrozumienie znaczenia, sytuacji wymagających RKO oraz precyzyjne wykonywanie kroków tej procedury, są niezbędne dla skutecznej interwencji w decydującym momencie. Każda sekunda ma znaczenie, a wiedza na temat RKO może być kluczowa w uratowaniu życia.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa – czym jest?
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) jest czynnością ratowniczą, która może uratować ludzkie zdrowie i życie. Podejmowana jest w przypadkach nagłego zatrzymania krążenia (w skrócie NZK), a jej celem jest pobudzenie serca do ponownego rozpoczęcia pracy.
Przyczyn NZK może być wiele. Najczęściej są to jednak: zaburzenia rytmu serca, zawał mięśnia sercowego, ale też zator tętniczy czy zatrucie. Jak rozpoznać, że doszło do zaburzenia oddychania i krążenia? Typowymi objawami są: utrata przytomności, brak oddechu (lub oddech płytki i rzadki), a także sinica.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dorosłych jest niezwykle ważna z wielu powodów. Zaburzenia oddychania i krążenia, mogą doprowadzić do nieodwracalnych zmian w mózgu, co jest bezpośrednio związane z długim czasem niedotlenienia (przyjmuje się, że powyżej 3-5 minut), a w skrajnych wypadkach również do śmierci.
Jedyną możliwością, by temu zapobiec, jest jak najszybsze przystąpienie do RKO, która polega na wykonaniu 30 uciśnięć oraz dwóch oddechów ratowniczych. Docelowo, podejmowane czynności mają wywołać ruch mięśnia sercowego, zapewniając krążenie krwi oraz dostarczając tlen do mózgu.
Kiedy należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową poszkodowanego?
Kiedy należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową? Odpowiedź może być jedna: jak najszybciej po zatrzymaniu krążenia. Im szybciej zostanie wdrożone RKO, tym większe szanse na powodzenie akcji ratunkowej. Jeśli czynności zostaną podjęte zbyt późno, albo wcale, do śmierci mózgu na skutek braku tlenu, może dojść w zaledwie 3-4 minuty.
Podczas RKO, aktywizujemy krew do krążenia, a więc umożliwiamy dostarczanie tlenu do organizmu, tym samym utrzymując narządy przy życiu – to niezwykle cenny czas, w którym na miejsce prawdopodobnie zdąży dotrzeć wykwalifikowana służba medyczna. Szybkie przystąpienie do resuscytacji znacznie zwiększa szanse na przeżycie.
Co jeśli nie mamy pewności, że u osoby poszkodowanej doszło do zatrzymania akcji serca? Mimo wszystko, RKO powinna zostać rozpoczęta. Ryzyko wyrządzenia krzywdy czy poważnych powikłań u osoby, która nie wymagała RKO, jest niewielkie. Wskazaniem do przeprowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej jest brak oznak życia lub brak przytomności, brak kontaktu, brak oddechu (lub oddech wykazuje odstępstwa od normy), brak pulsu (choć nie zawsze należy go szukać, gdyż może być to bardzo trudne, przez co tracimy cenny czas).
Kiedy można przerwać resuscytacje krążeniowo-oddechową?
Kiedy można przerwać resuscytację krążeniowo oddechową? Czas trwania czynności ratunkowych uzależniony jest od kilku aspektów. Zaleca się, by RKO była wykonywana do momentu przyjazdu służb medycznych. Jeśli jednak, osoba poszkodowana zacznie oddychać samodzielnie i powrócą oznaki życia, resuscytację można przerwać i ułożyć poszkodowanego na boku.
Cały czas należy jednak kontrolować stan tej osoby – jeśli ponownie straci przytomność, nie będzie można nawiązać z nią kontaktu i przestanie oddychać, ponownie należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. RKO można zaprzestać wyłącznie wtedy, gdy na miejscu zjawi się pomoc medyczna bądź osoba poszkodowana zacznie samodzielnie oddychać i zostanie ocucona. Przerwać ją można również wtedy, gdy osoba ją wykonująca będzie na tyle wyczerpana, że zostanie do tego zmuszona.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa krok po kroku
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa dzieli się na kilka etapów, a istotą wszystkich, jest jak najszybsze podjęcie czynności ratunkowych. Oczywiście, najpierw należy sprawdzić stan osoby poszkodowanej, a także wezwać pomoc, uprzednio upewniając się, czy w okolicy nie ma żadnych niebezpieczeństw.
Kolejną czynnością jest otworzenie dróg oddechowych. Jeśli znajdują się tam płyny bądź ciała obce, warto położyć poszkodowanego na bok i odchylić głowę do tyłu. Po otwarciu ust należy usunąć to, co zalega w środku. Jednocześnie należy sprawdzić oddech. Jeśli poszkodowany wykazuje oznaki oddychania, należy przewrócić go na bok. Jeśli nie oddycha, jak najszybciej należy przystąpić do RKO – czas jest tu bowiem kluczowy.
Schemat resuscytacji krążeniowo-oddechowej u osoby dorosłej
Schemat resuscytacji krążeniowo-oddechowej zakłada naprzemienne wykonywanie uciśnięć klatki piersiowej oraz oddechów (usta-usta) w trybie 30 uciśnięć do dwóch oddechów (30:2), jeśli natomiast nie chcemy podjąć się oddechów usta-usta, możemy wykonywać jedynie uciśnięcia – wówczas należy ich wykonać około 100 na minutę – nawet same uciśnięcia mogą uratować ludzkie życie. Co najważniejsze, RKO u osoby dorosłej zawsze rozpoczyna się od uciśnięć klatki piersiowej.
Zatrzymanie funkcji życiowych pociąga za sobą wiele negatywnych następstw – brak krążącej krwi i tym samym tlenu, prowadzi do szybkiego umierania komórek. Szczególnie narażony jest mózg, w którym już w pierwszych minutach może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń.
Tylko dzięki RKO, zwłaszcza podczas prawidłowych uciśnięć, można przetransportować tlen znajdujący się we krwi, do najbardziej istotnych organów wewnętrznych. Nawet wykonując same uciśnięcia, jesteśmy w stanie utrzymać poszkodowanego przy życiu.
Uciskanie klatki piersiowej
Przystępując do uciskania klatki piersiowej, dłonie należy położyć na dolnej połowie mostka osoby, która wymaga pomocy. By chwyt był stabilny, warto spleść palce obu dłoni. Ramiona, podczas uciskania, muszą pozostać wyprostowane – na należy uginać ich w łokciach. Pamiętajmy, że ucisk powinien sięgać mniej więcej na około jedną trzecią głębokości klatki piersiowej (ok. 5 cm, ale nie więcej niż 6 cm). Częstotliwość ucisków powinna mieścić się w przedziale 100-120 na minutę.
Czynność uciskania klatki piersiowej jest bardzo wymagająca i męcząca, jednakże należy ją wykonywać do momentu przyjazdu karetki. Jeśli na miejscu zdarzenia znajdują się inne osoby, warto zmieniać się co dwie minuty.
Oddechy ratownicze usta-usta
Oddechy ratownicze mają dostarczyć tlen do organizmu osoby poszkodowanej, co jest bardzo istotne, gdy wyczerpane zostaną rezerwy znajdujące się w jego układzie oddechowym oraz krwionośnym. Dopuszcza się odstąpienie od wykonywania wdechów ratowniczych, zwłaszcza, gdy nie mamy przy sobie środków zabezpieczających (np. chusta twarzowa).
Osoba poszkodowana powinna leżeć na plecach. Głowę należy odchylić do tyłu, unieść podbródek, a nozdrza zatkać palcami. Następnie trzeba wykonać dwa oddechy ratownicze (wdech ratowniczy powinien trwać około sekundy). Klatka piersiowa powinna unosić się i opadać – jeśli tak się nie dzieje, prawdopodobnie dochodzi do wycieku powietrza. W tym celu należy upewnić się, że głowa jest odchylona do tyłu, nozdrza prawidłowo ściśnięte, a usta szczelnie przylegają do ust poszkodowanego.
Jeśli wciąż oddechy ratownicze nie docierają do płuc, należy sprawdzić drogi oddechowe i powrócić do uciśnięć, które mogą przesunąć obiekt wywołujący niedrożność. Resuscytację krążeniowo-oddechową należy prowadzić do momentu przybycia zespołu karetki.
Defibrylatory AED
Jeśli w naszym otoczeniu dostępny jest defibrylator AED, czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny, warto z niego skorzystać – zlokalizowane są one w wielu miejscach publicznych, takich jak: instytucje, szkoły, centra handlowe. Mają na sobie proste instrukcje użytkowania, które przeprowadzą użyrkownika przez całą procedurę.
Co ważne, RKO nie może zostać przerwane do momentu włączenia defibrylatora AED oraz prawidłowego zamocowania elektrod, natomiast podczas analizy rytmu serca, a także wyładowania elektrycznego, nie należy dotykać osoby, której udzielana jest pomoc.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dorosłych – walka o ludzkie życie
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dorosłych (ale również u dzieci i niemowląt) to tak naprawdę walka o życie drugiej osoby. Jest to umiejętność niezwykle cenna, dlatego każdy powinien się nauczyć zasad udzielania pierwszej pomocy i schematu działania w ramach RKO.
RKO jest kluczowym ogniwem łańcucha udzielania pomocy w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. Bez natychmiastowej interwencji, skutkującej przywróceniem krążenia i oddechu, mózg i inne organy mogą ulec nieodwracalnym uszkodzeniom w ciągu kilku minut.
Wiedza na temat resuscytacji krążeniowo-oddechowej to nie tylko obowiązek medyków, ale również społeczeństwa. Wspólna odpowiedzialność i gotowość do działań ratunkowych, może przyczynić się do zwiększenia szans na przeżycie w sytuacjach krytycznych. Życie innej osoby może zależeć od szybkich i skutecznych działań.