Odpowiednie wyposażenie schronu jest podstawą skutecznej ochrony ludności cywilnej – dzięki niemu możliwe jest przetrwanie w zamkniętej przestrzeni przez kilkanaście bądź kilkadziesiąt godzin. Dostęp do wody, żywności, światła, a przede wszystkim do niezbędnych środków medycznych pozwala zminimalizować ryzyko utraty zdrowia czy życia jeszcze zanim nadejdzie profesjonalna pomoc. W związku z tym każdym schron powinien być traktowany nie tylko jako konstrukcja ochronna, lecz jako kompletnie wyposażenie środowisko przygotowane na najbardziej wymagające scenariusze kryzysowe.
Spis treści:
Schrony i ich wyposażenie – znaczenie w czasach kryzysu
Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce obowiązuje ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej z dnia 5 grudnia 2024 roku. Akt prawny wyznacza ramy dla funkcjonowania systemu ochrony ludności, w tym obiektów zbiorowej ochrony, takich jak schrony. W ramach rządowego programu, ponad 5 mld zł zostanie przeznaczonych na ochronę ludności i obronę cywilną. Środki mają zostać wykorzystane m. in na:
- obiekty zbiorowej ochrony,
- zabezpieczenie logistyczne i zapewnienie mechanizmów ciągłości dostaw,
- utrzymanie oraz rozwój podmiotów ochrony ludności z uwzględnieniem współpracy cywilno-wojskowej,
- Korpus Obrony Cywilnej.
W ramach rządowego programu, środki przewidziane na lata 2025-2026 wynosić mają 0,3% PKB. W bieżącym roku jest to ponad 16 miliardów złotych, z czego ponad 5 mld są środkami dodatkowymi na zadania związane z ochroną ludności i obroną cywilną. W kolejnym roku kwota ta ma wynieść już ponad 17,3 mld zł.
Zgodnie z ustawą: „infrastrukturą niezbędną do realizacji zadań ochrony ludności i obrony cywilnej jest infrastruktura zapewniająca w szczególności: schronienie lub nocleg, zaopatrzenie w wodę i żywność oraz w produkty lecznicze; energię elektryczną, paliwo, łączność, usługi teleinformatyczne i transport, udzielanie pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy i świadczeń opieki zdrowotnej; magazynowanie i dystrybucję rezerw materiałowych, realizację działań ratowniczych, pomocy humanitarnej i pomocy doraźnej; wykrywanie zagrożeń, powiadamianie, ostrzeganie i alarmowanie o zagrożeniach, funkcjonowanie usług publicznych.
Schrony są definiowane jako obiekty zbiorowej ochrony przeznaczone do zapewnienia bezpieczeństwa ludności w sytuacjach wojny, katastrof naturalnych, awarii przemysłowych czy zagrożeń chemicznych, biologicznych i radiacyjnych. Ich podstawową funkcją jest ochrona życia i zdrowia poprzez stworzenie bezpiecznej przestrzeni izolującej od czynników zewnętrznych.
Wyposażenie schronów obejmuje szeroki katalog elementów – od miejsc do spania, przez systemy awaryjnego oświetlenia, aż po zapas środków higieny i narzędzia niezbędne do przetrwania w izolacji. Jednak w warunkach kryzysowych, gdy zagrożone jest zdrowie i życie ludzi, szczególne znaczenie zyskuje wyposażenie medyczne.
Wyposażenie schronu – sprzęt medyczny do ratowania zdrowia i życia
Wyposażenie schronów obejmuje szeroki katalog elementów – od miejsc do spania, przez systemy awaryjnego oświetlenia, aż po zapas środków higieny i narzędzia niezbędne do przetrwania w izolacji. Jednak w warunkach kryzysowych, gdy zagrożone jest zdrowie i życie ludzi, szczególne znaczenie zyskuje wyposażenie medyczne.
Niezbędne są z pewnością apteczki/zasobniki medyczne zawierające szeroką gamę środków opatrunkowych oraz leków. W każdym bunkrze powinny znajdować się również defibrylatory AED, które umożliwią przeprowadzenie reanimacji. Warto również zadbać o podstawowe medyczne urządzenia diagnostyczne, jak pulsoksymetry czy kapnografy, a także nosze transportowe, deski ortopedyczne czy sprzęt unieruchamiający.
W warunkach masowych urazów, długotrwałej izolacji czy innych zagrożeń, standardowa apteczka nie wystarczy. Dlatego warto poszerzyć katalog wyposażenia medycznego o narzędzia i materiały, które umożliwią nie tylko podstawową pomoc, ale również zaawansowane działania ratujące życie.
To właśnie w tym punkcie pojawia się kluczowa rola elementów takich jak stazy taktyczne, opatrunki hemostatyczne, defibrylatory AED czy wkłucia doszpikowe – rozwiązań znanych dotąd przede wszystkim ze środowiska profesjonalnych zespołów ratowniczych.
Stazy i opatrunki hemostatyczne – kontrola masywnych krwotoków
W sytuacjach kryzysowych masywne krwotoki należą do najgroźniejszych stanów nagłych. Odpowiednio szybkie ich opanowanie decyduje o przeżyciu poszkodowanego. Dlatego w każdej apteczce schronowej powinny znaleźć się:
- stazy taktyczne (opaski uciskowe) – umożliwiające szybkie zatrzymanie krwawienia z kończyn,
- opatrunki hemostatyczne – zawierające substancje przyspieszające krzepnięcie krwi, działające nawet w przypadku rozległych ran,
- opatrunki indywidualne i jałowe kompresy – pozwalające zabezpieczyć rany i zapobiegać infekcjom.
Takie wyposażenie znacząco podnosi poziom gotowości schronu na scenariusze związane z atakami, katastrofami budowlanymi czy eksplozjami.
Wkłucia doszpikowe – dostęp do leków i płynów w sytuacjach granicznych
Podanie leków i płynów drogą dożylną bywa niemożliwe w warunkach masywnych urazów, wstrząsu czy hipotermii. Wtedy z pomocą przychodzi dostęp doszpikowy. Proste w obsłudze zestawy do wkłuć doszpikowych umożliwiają szybkie uzyskanie drogi podania leków nawet osobom z minimalnym przeszkoleniem. W schronach, gdzie dostęp do szpitala jest utrudniony lub niemożliwy, takie rozwiązanie może uratować życie.
Zapobieganie hipotermii
W schronach, które mogą być pozbawione ogrzewania, hipotermia staje się realnym zagrożeniem. Utrata ciepła nie tylko osłabia organizm, ale też pogarsza rokowania w przypadku urazów i krwotoków. Wyposażenie medyczne powinno obejmować:
- folie NRC (tzw. folie życia),
- koce termiczne i śpiwory ratunkowe,
Defibrylatory AED – ratunek w nagłym zatrzymaniu krążenia
Wyposażenie schronów w automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED) to podstawowa inwestycja w bezpieczeństwo. Urządzenia te są zaprojektowane tak, aby mogły być obsługiwane przez osoby bez wykształcenia medycznego – wystarczy postępować zgodnie z komunikatami głosowymi. Regularnie serwisowane i odpowiednio oznakowane AED powinno stanowić standard w każdym większym obiekcie ochronnym.
Schrony same w sobie stanowią fizyczną barierę przed zagrożeniami zewnętrznymi, jednak to wyposażenie medyczne przesądza o ich realnej wartości w praktyce. Nawet najlepiej zaprojektowana infrastruktura nie zapewni pełnego bezpieczeństwa, jeśli w sytuacji nagłego urazu czy zatrzymania krążenia zabraknie odpowiednich narzędzi do udzielenia pomocy. Dlatego obok standardowych elementów, takich jak woda, żywność czy środki higieniczne, w schronach powinny znaleźć się nowoczesne zestawy ratunkowe – stazy, opatrunki hemostatyczne, defibrylatory AED czy zestawy do wkłuć doszpikowych. To one czynią z obiektu ochronnego nie tylko miejsce przetrwania, ale i punkt pierwszej interwencji medycznej.
